Stationschef Jacob de Jong werd in 1923 doodgeslagen aangetroffen op het spoor bij zijn station in Giessen-Nieuwkerk. Twee onschuldige mannen werden tot vijftien jaar cel veroordeeld, op basis van een verklaring die – zo bleek later – afgelegd was onder druk van de politie. Collega Annabella Meddens vertelt ons wat er allemaal mis ging bij dit onderzoek, aan de hand het strafdossier.
Kies zelf met welke app je de aflevering wilt luisteren.
‘De moord in Giessen-Nieuwkerk’ is een van de eerste bekende rechterlijke dwalingen in Nederland. Annabella vertelt er alles over in de podcast.
Wil je alvast iets meer weten: hier volgt een korte samenvatting.
Aaneenschakeling van fouten
In de ochtend van 4 november 1923 werd het lichaam van Jacob de Jong gevonden bij de halteplaats Giessen-Nieuwkerk, even boven de Biesbosch. Zijn schedel was ingeslagen. Nadat hij gevonden was, ging van alles mis. Zo werd het lichaam vervoerd en gewassen voordat de politie onderzoek kon doen.
Na de moord werd er veel geroddeld, maar er was nog onvoldoende bewijs. In november 1924 – een jaar na de moord – werd rechercheur J.F.M. de Jong op de zaak gezet. Hij richtte al zijn verdenkingen op twee mannen: timmerman Chris Klunder en uitvoerder Jan Teunissen, die onderhoudswerkzaamheden uitvoerden langs het spoor. Bij zijn onderzoek gebruikte De Jong allerlei methoden: hij liet mensen uithoren door betaalde informanten, gaf geld aan getuigen en bedreigde getuigen.
Rechercheur De Jong zette het echtpaar onder druk, onder meer door hen te beschuldigen van betrokkenheid bij illegale abortus.
Klunder en Teunissen hadden een alibi door een verklaring die eerder was afgelegd door het echtpaar Kroon, waar ze de avond voor de moord waren geweest. Rechercheur De Jong zette dit echtpaar onder druk, onder meer door hen te beschuldigen van betrokkenheid bij illegale abortus. Uit angst legden zij een verklaring af die precies overeenstemde met wat rechercheur De Jong hen ingefluisterd had.
Van het alibi van Klunder en Teunissen bleef niets over en de ontlastende verklaringen bereikten de rechtbank Dordrecht en later het Gerechtshof Den Haag niet. Klunder en Teunissen werden veroordeeld tot vijftien jaar gevangenisstraf.
‘Het Volk’ van 9 april 1929 (via Delpher)
Vrijspraak
Hun advocaten vroegen tevergeefs herziening aan bij de Hoge Raad en ook een rechtszaak tegen het echtpaar Kroon wegens meineed liep op niets uit. Een jonge verslaggever van de krant ‘Het Volk’ kreeg het echtpaar Kroon wel zover om de waarheid te delen. Mevrouw Kroon laat de journalist, ‘Kick’ Geudeker, een schoolschrift zien waarin ze beschreven heeft wat er echt gebeurd is. “Ik had wel uit wille roepen die menschen zijn onschuldig maar wie had het geloofd”, staat er.
Hierna ging de Hoge Raad wel in op een herzieningsverzoek. De zaak werd voor een nieuwe behandeling doorverwezen naar het Amsterdamse gerechtshof. Dat is ook de reden dat het archief dus in het Noord-Hollands Archief ligt, terwijl de eerste veroordeling door de rechtbank Dordrecht en het Gerechtshof Den Haag waren opgelegd.
Bij de herziening blijkt wat er allemaal mis is gegaan. Rechercheur De Jong krijgt veel kritiek, evenals de officier van justitie en de rechter-commissaris die de zaak in Dordrecht behandelden.
Op 1 oktober 1929 werden Klunder en Teunissen vrijgesproken: bijna zes jaar nadat de moord gepleegd was, en vijf jaar nadat ze onschuldig gevangen werden gezet.
Voorpagina van ‘Het Volk’ van 1 oktober 1929 (via Delpher)
Meer lezen?
In het boek ‘Verdacht van moord’ reconstrueerde de onlangs overleden Jan Blaauw, oud-hoofdcommissaris van de Rotterdamse politie, zes dubieuze Nederlandse moordzaken. Ook de moordzaak Giessen-Nieuwkerk werd hierin behandeld.